Günümüzde en sık duyduğumuz popüler diyetlerden biri de glutensiz beslenme / glutensiz diyettir. Tahıllar her zaman beslenmemizde yer verdiğimiz temel gıdalardandır. Gluten de başta buğday olmak üzere arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulundan bir protein çeşidi olup günümüzde çeşitli hastalıklarla ilişkilendirilen bir besin maddesi haline gelmiştir. Gluten denildiğinde ilk akla gelen hastalık çölyak hastalığıdır. Çölyak genel olarak bir ince bağırsak hastalığı olup genetik ve kroniktir. Hastalarda, glutene karşı anormal immün sistem yanıtı gelişir ve bağırsaklarda ciddi hasar oluşur
Gluten hastalığı belirtileri ishal, halsizlik, karında gerginlik, rahatsızlık veya ağrı ya da kusma , kabızlık gibi de şikayetler olabilir. Bu hastalık çocukluk çağında büyüme geriliği veya kilo kaybı da sebep olabilir. Bu hastalığın en önemli tedavisi gluten ve gluten içeren besinlerin beslenmeden çıkarılması yani glutensiz beslenmedir.
Gluten ile ilişkili diğer önemli hastalık gluten alerjisidir. Bu hastalıkta glutenli besinlerin tüketimi sonucunda karın ağrısı, karın şişkinliği, ishal/kabızlık ve bunlara ek olarak yorgunluk, bacak ağrıları, baş ağrısı, döküntü, depresyon bulgularına da rastlanmaktadır. Bu durumda unlu gıdaların beslenmeden çıkarılması ile iyileşme görülür. Çölyaktan farklı olarak gluten alerjisi zaman geçtikçe iyileşme görülür.
Gluten İçeren Besinler Nelerdir?
Buğday, arpa, çavdar veya yulaf unlarından hazırlanan ekmek, bisküvi, kek ve pasta çeşitleri
Gluten, salam-sosis gibi gıdalarda su ve yağ tutucu olarak kullanılır. Bu nedenle bu ürünlerim tüketimine dikkat edilmelidir.
Vitamin ve mineralle zenginleştirilmiş unlar
Kek, poğaça, börek , kurabiye gibi beyaz undan yapılan pastane ürünleri
Hazır çorbalar-hazır bulyonlar
Kahvaltılık gevrekler Müsli, baharatlı pirinç karışımları ve krakerler
Malt ve malt aroması içeren alkollü içecekler, votka
İrmik, makarna, noodle, bulgur, şehriye ve kuskus vb. buğdaydan yapılmış yiyecekler,
Gluten bunlar gibi daha bir çok ürünün içinde yer aldığı için mutlaka tercih edilecek ürünlerin etiketi mutlaka okunmalıdır.
Glutensiz Besinler Nelerdir?
Kuru fasulye, nohut, mercimek, soya fasulyesi, barbunya gibi kuru baklagiller
Ceviz, fındık, badem gibi işlem görmemiş kuruyemişler
Süt, peynir, yoğurt, ayran, kefir gibi süt ve süt ürünleri
Yumurta, tavuk, kırmızı et, hindi eti, balık ve diğer deniz ürünleri gibi protein kaynakları
Patates, Mısır, pirinç, karabuğday, kinoa, tefe, keten ve chia tohumu gibi tahıl grubunda yer alan besinler,
Mısır, soya pirinç, patates ve fasulyeden yapılmış glutensiz unlar,
Tüm katı-sıvı yağlar,
Toz şeker, beyaz şeker ve esmer şeker.
Glutensiz Beslenme İle Kilo verilir mi?
Bütün bu hastalıkların dışında glutenle ilgili olumsuz düşünceler ya da zayıflamak için son zamanlarda glutensiz beslenme sık uygulanmaktadır. Bunun en önemli nedenlerinde biri de günümüzde glutensiz beslenmenin sağlık için yararlı olduğu yönünde ortaya çıkan bilgi kirliliğidir. Glutensiz beslenmede gluten içermeyen et, süt, sebze, meyve besinler rahatlıkla verilirken unla yapılan ekmek, makarna gibi besinler yerine gluten içermeyen özel unla yapılan yiyecekler verilmelidir. Endüstri tarafından üretilen bu besin maddelerinin içinde protein, lif, Demir, folik asit, B grubu vitaminlerin daha az olduğu ve genellikle karbonhidrat ve bununla birlikte kalori içeriğinin de artmış olduğu bilinmektedir. Örneğin glutensiz ekmeğin normal ekmeğe göre 2 kat daha fazla yağ içerdiği , glutensiz makarnanın ise daha fazla sodyum ve karbonhidrat içermektedir.
Glutensiz diyetlerin, gluten içerenlere göre iki kat daha fazla doymuş yağ ve daha az protein içerdiği ve bunun sonucunda daha fazla kilo alımına sebep olduğu yapılan farklı bir çalışma sonucunda bildirilmiştir.
Çölyak hastalarında glutensiz beslenmelerinden kaynaklı obezite görülme riskinin daha fazla olacağı düşünülmektedir. Ayrıca bireylerde glutensiz diyet uygulamasından kıs süre sonra metabolik sendrom riskinin de görülebileceği bildirilmiştir.
Glutensiz diyetler kilo kaybı sağlamanın aksine enerji, yağ, karbonhidrat ve posa gibi besin öğelerinin dengesiz dağılımına ve buna bağlı olarak da kilo artışına sebep olmaktadır. Ayrıca yine bu sebeplerden dolayı kardiyovasküler hastalık riskini de arttırmaktadır.
Tüm bu belirtilen durumlar sonucunda doktor tarafından kanıtlanmış glutenle ilgili bir hastalık olmaması durumunda zayıflamak ya da daha sağlıklı beslenmek için glutensiz diyet uygulanmamalı , glutenle alakalı bir hastalık olması durumunda makro ve mikro besinlerin eksikliğini önlemek ve dengeli beslenmek amacıyla bu konuda bir beslenme uzmanından/ diyetisyenden yardım alınmalıdır.
Comments