Diyabet Nedir ?
Diyabet , kandaki şekeri düzenleyen insülin hormonunun eksikliği veya yeterince salgılanmasına rağmen , vücutta kullanılamaması sonucunda ortaya çıkan yüksek kan şekeri nedeniyle gelişen kronik bir hastalıktır.
İnsan vücudu için gerekli olan enerjiyi besinlerle birlikte alınan karbonhidrat, yağlar ve proteinden sağlar. Bu besinlerin vücutta sindirimi sonucunda glukoz adı verilen basit şekerler ortaya çıkar. Glukoz vücutta insülin yardımıyla kullanılır. Diyabetli hastalarda insülinin üretilememesi ya da vücudun insüline yanıt vermemesi söz konusudur. Sağlıklı bireylerde açlık kan glukoz düzeyi 70-100 mg/dl aralığındadır. Kandaki şekerin bu değerin üzerine çıkması genellikle şeker hastalığına işaret eder. İnsülinin etkisizliği nedeniyle kan şekerinin yükselmesi diyabetlilerde kısa ve uzun süreli komplikasyonların oluşmasına neden olur.
Diyabet birkaç farklı görülebilir. Tip 1 Diyabet beta hücrelerin hasarı sonucunda oluşur ve insülin eksikliğine yol açar. Tip 2 Diyabet ile Gestasyonel diyabette ise vücut insülinin etkisine karşı direnç geliştirir. Bu iki durumun sonucunda kan şekerinin yükselmesi (hiperglisemi) durumu gerçekleşir. Prediyabet ise henüz ortaya çıkmamış gizli şeker olarak da adlandırılan şeker hastalığıdır.
Tip 1 ve Tip-2 Diyabet belirtileri birbirine benzer. Bunların en başında normal öğünlerin tüketimine rağmen açlık ve yorgunluk gelir. Çok susama, sık idrara çıkma, ağız kuruluğu , ciltte kaşıntı, sebepsiz kilo kayıpları ve yaraların geç iyileşmesi diyabet hastalığının diğer belirtileridir.
Tip-1 Diyabet Nedir?
Tip-1 diyabette vücudun kan şekerini kontrol edebilecek insülini üretememesi durumudur ve bunu sonucunda kandaki şeker çok yüksek seviyelere ulaşır. Kan şekerini kontrol altına almak için insülin enjeksiyonlarına ihtiyaç vardır. Tip-1 diyabet genellikle küçük yaşlarda ortaya çıkar. Vücudun bağışıklık sisteminin pankreasın insülin üreten hücrelerine saldırmasından kaynaklanır.
Tip-1 şeker hastalığında ciddi insülin yetersizliği sonucunda diyabetik ketasidoz oluşabilir. Enerji için şekeri kullanamayan vücut , onun yerine vücutta depolanan yağlardan enerji sağlamak ister.Vücut tarafından kullanılan yağlar sonucundan ketonlar oluşur. Bu durum kontrol altına alınmazsa ketonlar kanda birikir ve kanın asit değerini yükseltir.
Tip-2 Diyabet Nedir?
Tip-2 diyabet , kandaki şeker (glikoz) seviyesinin çok yüksek olmasına neden ve çok sık görülen bir hastalıktır fakat bireyleri her zaman kötü hissettirmediği için çabuk fark edilemeyebilir.
Tip-2 diyabet vücutta normal olarak üretilen insüline karşı direnç gelişir ve bu nedenle gerekli olan insülin kullanılamaması durumudur. Fazla kilo, hareketsiz yaşam, stres, ailede şeker hastalığı görülmesi, yanlış beslenme alışkanlıkları ve ilerleyen yaş Tip-2 diyabetin nedenlerindendir. Tip-2 diyabet bireyin günlük yaşamını hayatı boyunca etkiler. Aşırı susama, sık idrara çıkma gibi belirtilerinin yanında kalp ve sinirlerle ilgili ciddi sorunlara yol açar. Hastalığın kontrol altına alınması için ilaç kullanımı, düzenli tıbbi kontroller ve beslenme tedavisi gerekir.
Gestasyonel Diyabet Nedir?
Hamilelik şekeri olarak da bilenen gestasyonel diyabet hamilelik öncesi yeterli insülin salgılayabilen hücrelerin hamileliğin ilerleyen zamanlarında yeterli insülini salgılayamamasından kaynaklanır. Geçmişte şeker hastalığı olmayan kişilerde de görülebilir. Fazla kilolu olanlar, 30 yaşın üzerinde olanlar ve ailesinde şeker hastalığı bulunanlar hamilelik sürecinde risk altındadır.
Gizli Şeker Nedir?
Bireyin kan şekeri normalden yüksek olduğu halde şeker hastalığı tanısı koymaya yetecek düzeyde değilse bu durum gizli şeker ya da pre diyabet olarak adlandırılır. Gizli şeker hastalığı olan bireylerin 10 yıl içinde Tip-2 diyabet hastalığı olduğu yapılan araştırmalar sonucunda görülmüştür. Gizli şeker hastalığının Tip 2 diyabete dönüşmesini engellemek için sağlıklı beslenmek ve hareketli bir yaşam tarzı gerekir.
Şeker Hastalığının Tedavisi
Şeker hastalığı kronik bir hastalıktır ve kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Hastalığın etkilerinin en aza indirilebilmesi için kan şekerinin normal düzeyde tutulması çok önemlidir. Bunun içinde hasta eğitiminin , hastanın kendi kan şekerini kontrol etmesinin , sağlıklı beslenmenin ve yeterli egzersizin uzun süreli ortaya çıkacak komplikasyonların görülmesini azaltır. Bunun yanında diyabetten kaynaklanan yüksek kardiyovasküler hastalık riskini azaltmak için sigara kullanılmamalı ,tansiyon ve kolesterol seviyeleri kontrol altında tutulmalıdır.
Tip-1 diyabette insülin tedavisi Tip-2 diyabette ise antidiyabetik ilaç kullanımı şeker hastalığının ilaçlarla tedavi yöntemleridir.
Çocuklarda Diyabet Hastalığı
Çocuklarda görülen diyabetin nedeni tam olarak bilinmiyor. Ailesinde genetik diyabet hastalığı olan çocuklarda görülme olasılığı fazla olsa bile bu miras her çocukta diyabete neden olmaz.
Tip-1 diyabet pankreasın insülin üretmeye yardımcı olan hücrelerinde bağışıklık sisteminden kaynaklanan sorunların meydana gelmesiyle oluşan tahribat sebebiyle oluşur. Tip-2 diyabet ise genellikle ergenlik çağında görülmesine rağmen nadiren çocuklarda da görülmektedir. Tip-2 diyabete yatkınlığı olan çocuklarda aşırı kilo (obezite) ve yetersiz fiziksel aktivite diyabet hastalığına neden olabilir.
Diyabette insülin hormonundan kaynaklanan bozulmalar çocuklarda bazı belirtilere yol açar. Yatak ıslatma, idrar miktarında artış, aşırı susama ve su tüketimi, ağız kuruması, aşırı açlık hissi, yorgunluk, kilo kaybı, sinirlilik hali ve depresyon en sık görülen belirtilerdendir. Bunun yanında tedavi edilmeyen ya da tedavisi ihmal edilen çocuklarda ketoasidoza bağlı olarak bilinç kaybı ve bulanıklığı, derin ve hızlı nefes alma, cilt kuruluğu, karın ağrısı, kusma, nefeste meyve-aseton kokusu görülebilir. Bu belirtiler ortaya çıkması halinde sağlık kuruluşlarına başvurulmalıdır.
Çocuklarda diyabet kolaylıkla teşhis edilen bir hastalık değildir. Genelde aile farklı sebeplerle doktora başvurur. Yapılan testler sonucunda açlık kan şekeri 126 mg/dl tokluk kan şekeri 200 mg/dl'nin üzerinde, HbA1c testi %6.5'in üzerinde ise sonuçlar diğer bulgularla birlikte değerlendirilip teşhis edilir. Genellikle Tip-1 diyabet çocuklarda insülin ve ilaç, Tip-2 diyabette ise ilaç tedavisi yanında sağlıklı beslenme programları ve egzersiz tavsiye edilmektedir.
Diyabet hastalarında doktorların belirlediği sıklık ve düzende ev ortamında kan şekeri takibi yapılmalı ve periyodik aralıklarla muayeneye gidilmelidir. Bu kontroller böbrek ve göz hastalıkları için rutin kontrollerin yapılması açısından önemlidir.
Comentarios